حقایق الاخبار ناصری کتاب حاج میرزا محمد جعفر خورموجی اولین کسی که قتل امیرکبیر را فاش کرد
میرزا محمد جعفر ملقب به حقایق نگار، درسال۱۲۳۵ قمری در خورموج متولد شد. وی فرزند محمد خان فرزند میرزا ابو الحسن خان فرزند محمد بیگ فرزند میرزا علی بیگ فرزند میرزا حسین فرزند میرزا علی فرزند میرزا حسین خورموجی است که تقریبا همه از این افراد از ظابطان و بزرگان خورموج بوده اند.
او پس از اتمام تحصیلاتش در جوانی به مقام ضابطی خورموج که از پدر به او ارث رسیده بود؛ نائل گشت و تا سال ۱۲۸۵ قمری به این شغل منصوب بود. اما در همین سال به علت اختلافاتی که بین ایشان و حاجی خان حکمران کل دشتی و پدر محمد خان دشتی در گرفت (خود داستانی مفصل دارد) از این شغل عزل گردید و به شیراز رفت. در آنجا به دلیل سواد بالایش به امارت دیوان خانه عدلیه شیراز منصوب شد و کتاب آثار جعفری در تاریخ و جغرافیای مملکت فارس را نوشت.
وی سپس به تهران رفت و به حضور ناصرالدین شاه رسید. شاه که به خوبی از سواد و دانش این دانشمند خورموجی آگاه بود، او را مامور تهیه کتاب تاریخ روزگار خود نمود.
ناصر الدین شاه تنها یک توصیه به این مورخ دشتی نمود و آن اینکه جز حقیقت ننویسد (سخنی که شاه ندانسته خود حکم به بی منطقی و مجرم شدنش و بی انصافی نمودن درحق این دانشمند جسور نهاد) هم شهرستانیهای گرامی از این به بعد عینا شاهد زیرکی این دانشمند جلیل القدر دشتی میشویم!
ایشان نیز از این گفته استفاده کرد و نام کتاب را حقایق الاخبار ناصری نامید. کتابی که در دروس تاریخ همه شاهدش بوده ایم. به همین رو براساس اسم کتاب گرانبهایشان به لقب حقایق نگار ملقب گردید.
زندگی علمی این دانشمند دیارمان از زمان هجرتش آغازگردید. ایشان صاحب تالیفات ارزشمندی می باشد که همگی از بهترین کتب عصر قاجاریه هستند. مشهورترین اثر این مورخ توانا همین اثر ماندگار است. در این کتاب برای اولین بار قتل امیرکبیر را برملا می کند. او فردی جسور و صادق بود که بر عکس تمامی مورخان معاصرش که مرگ امیرکبیر را بر اثر تورم دست و پا و آماس بدن دانسته اند، این واقعه را به صراحت قتل عمد نوشته است. همین امر نیز باعث کینه دربار شد. از این رو به عراق مهاجرت کرد و باقی عمرش را درآنجا گذراند و به سال ۱۳۰۱ قمری درسن ۷۶ سالگی همانجا زندگی را بدرود گفت.
این کتاب در دو جلد تالیف شده. جلداول را درجمادی الاول ۱۲۷۹ قمری به پایان رساند و سپس شروع به تالیف جلد دوم نمود.
نخستین چاپ این کتاب دو جلدی در سال ۱۲۸۴ قمری مشتمل بر پیش گفتاری به قلم حسین خدیو جم، یادداشتی درباره مولف به قلم ایرج افشار، خطبه کتاب و شرح وقایع تا سال۱۲۷۷ قمری است. جلد دوم نیز مشتمل بر مقدمه مولف و ذکر وقایع سالهای ۱۲۷۸ و ۱۲۷۹ قمری است.
نکته جالب اینکه در همان سال اول چاپ، به دستور شاه نسخه های چاپی کتاب راجمع آوری و ضبط کردند.
در پایان جز پی بردن دلیل این نام نهادن برکتاب (که به حق، حق را ماندنی کردند با لقبشان) توسط همشهری دانشمندمان؛ چیز دیگری که ذهنم را در برابر زندگینامه ابر مرد دیار مانایمان دشتی به خود مشغول کرد، همین بس که این عالم در برابر ناعدالتی ابتدا ترک شهر؛ سپس ترک وطن کرد اما لحظه ای دست از آرمانهایش (صداقت و راستی) نکشید.
دیگر آثار ایشان:
آثار جعفری
حقایق الخبار ناصری
نزهه الخبار
حقایق المصیبه در تاریخ کربلا
برای این دانشمند گرانمایه شهرستان دشتی، علو درجات و رحمت واسعه الهی خواهانیم.
نویسنده: لیلاحیاتی